Amortisman Nedir? Amortisman Hesaplama Yöntemleri

İşletmelerin aldıkları değerli varlıkların zaman içerisinde duran varlıklarda yıpranma, aşınma ve eskime gibi durumlarla karşı karşıya kalması kaçınılmazdır. Bu durumun ortaya çıkması sonucunda işletmeler Amortisman gideri ile karşı karşıya kalırlar. Amortisman, varlıkların değerinin zamanla azalması anlamına gelir ve işletmelerin finansal tablolarında yer alır.

Amortisman, ya da diğer adıyla yıpranma payı, işletmelerin aldıkları değerli varlıkların eskimesini ve dolayısıyla değer kaybetmesini hesaplayarak finansal durumlarını doğru bir şekilde yansıtmalarını sağlar. Bu sayede işletmeler, varlıklarının gerçek değerinde ne kadar aşınma yaşadığını belirleyebilir ve varlıklarını kayıtlarında doğru bir şekilde değerlendirebilir.

Amortisman kavramı, işletmelerin başarılı bir şekilde işletme faaliyetlerini sürdürebilmeleri ve finansal durumlarını doğru bir şekilde analiz edebilmeleri için oldukça önemlidir. Yıpranma ve aşınma gibi durumlarla karşı karşıya kalan işletmeler, Amortisman giderlerini hesaplayarak varlıklarının gerçek değerini belirleyebilir ve finansal tablolarında doğru bir şekilde yansıtabilirler. 

 

Amortisman Nedir?

Amortisman, bir işletmenin sahip olduğu maddi ve maddi olmayan duran varlıkların zaman içinde yıpranması, eskimesi veya değer kaybetmesi sonucu yapılan giderlerdir. Amortisman, muhasebe kayıtlarında bu varlıkların maliyetinin belirli bir süre boyunca gider olarak kaydedilmesi anlamına gelir. İşletmeler, vergi avantajı sağlamak, gerçek maliyetleri göstermek ve varlıkların kullanım ömrünü hesaplamak amacıyla amortisman uygulamaktadır.

Amortisman oranları, varlığın türüne ve ömrüne bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Örneğin, bir bina için yıllık %2 amortisman oranı uygulanırken, bir makine için bu oran %10 olabilir. Ayrıca, amortisman hesaplama yöntemleri arasında doğrusal (eşit paylarda) amortisman ve azalan bakiyeler yöntemi gibi farklı seçenekler bulunur.

 

Amortisman Hesaplama Yöntemleri Nelerdir?

Amortisman, işletmelerin duran varlıklarının zamanla değer kaybetmesini ifade eder ve bu değer kaybını hesaplamak için çeşitli amortisman yöntemlerinden yararlanılır. En çok kullanılan yöntemlerden biri Normal Amortisman Yöntemidir. Bu yöntem, maliyeti ve kullanım ömrü bilinen bir varlığın her yıl eşit olarak hesaplanan bir amortisman payı ile giderleştirilmesini içerir. Örnek vermek gerekirse, maliyeti 10.000 TL olan ve kullanım ömrü 5 yıl belirlenen bir varlık için yıllık amortisman payı şu şekilde hesaplanabilir: 10000 x 1/5 = 2000 TL yıllık amortisman payı.

Bunun yanında, başka bir yaygın yöntem de Hızlandırılmış amortisman yöntemidir. Bu yöntemde, varlıkların ilk yıllarda daha yüksek amortisman yüzdeleriyle giderleştirilmesi söz konusudur. İlk yıl değeri örnek olarak: 100 / 5 x 2 = 40 TL şeklinde hesaplanabilir. İkinci yıl değeri ise, bir önceki yıldan amortisman düşüldükten sonra kalan miktara uygulanır, yani (100-40) / 5 x 2 = 24 TL. Bu hesaplama her yıl bir öncekini baz alarak ve giderek azalan bir döngü şeklinde devam eder.

Özel durumlar için kullanılan bir başka yöntem de Fevkalade amortisman yöntemidir. Bu yöntem, deprem, yangın, sel gibi doğal afetler ya da diğer olağan dışı olaylar sonucu duran varlıkların değerlerinin kısmen ya da tamamen kaybolduğu durumlarda uygulanır. Bu tür olağanüstü durumlar sonucunda değer kaybının hızlandırılması gerekliliği doğar ve bu yöntem işletmenin finansal tablolarında beklenmedik değer kayıplarının doğru bir şekilde yansıtılmasını sağlar. Örneğin, bir doğal afet sonucunda fabrikasında büyük hasar gören bir işletme, zarar gören varlıklarını hızla amortispan ederek defter değerlerini uygun şekilde güncelleyebilir.

 

Amortisman Ayırma Koşulları Nelerdir?

Amortisman ayırma koşulları, sabit varlıkların zaman içinde değer kaybedebilecek özelliklere sahip olmasını gerektirir. Bu bağlamda, işletmenin sahibi olduğu demirbaşların ekonomik değerinin o yıl için belirlenen oranlarda amortisman ayırmasına tabi tutulması esastır. Özellikle, muhasebe ve vergi mevzuatına göre, varlığın değerleme tarihinde envanterde bulunan demirbaşların amortisman hesaplamasında dikkate alınması önemlidir. Ayrıca, demirbaşın işletmede bir yıldan daha uzun süre kullanılacak olması da amortisman ayırmanın temel koşullarından biridir. Bu durumda, sabit varlıkların yıllık belirlenen amortisman oranları üzerinden değerlerinin düşürülmesi ve bu değer kayıplarının mali tablolara yansıtılması sağlanır. İşletmeler, bu süreçte doğru amortisman hesaplamaları yaparak, finansal raporlamanın şeffaflığını ve doğruluğunu korur. Amortisman ayırma, işletmelerin finansal yüklerini ve vergi yükümlülüklerini yönetmede önemli bir rol oynar.

 

Amortisman Tablosu Nedir? Nasıl Hazırlanır?

Amortisman tablosu, bir şirketin varlıklarının değerini zaman içinde nasıl azaltacağını belirlemek için kullanılan bir hesap aracıdır. Bu tablo, bir varlığın değerinin amortisman sürecinde nasıl azaldığını gösterir ve şirketin bu varlıkları ne kadar süreyle kullanacağını belirleyen önemli bir finansal araçtır. Amortisman tablosu, bir varlığın maliyeti ile tahmini kullanım süresi arasındaki ilişkiyi açıkça göstererek şirketin finansal performansını daha iyi anlamamıza olanak tanır.

Bir amortisman tablosu hazırlamak için, öncelikle şirketin varlıklarını belirlemek ve her varlığın maliyetini, tahmini kullanım süresini ve enkaz değerini belirlemek gerekir. Ardından, her varlığın amortisman oranını belirleyerek bu orana göre amortisman giderlerini hesaplamak önemlidir. Bu hesaplamalar sonucunda, şirketin belirli bir dönemdeki amortisman kalemlerini gösteren bir amortisman tablosu oluşturulur.